مضرات شراب از منظر آیات و روایات

بسمه تعالی

مضرات شراب از منظر آیات و روایات

 چکیده  :

دشمن همواره درصدد جلوگیری ار هرگونه پیشرفت جامعه اسلامی است و از هر فرصتی برای رسدن به اهداف خود استفاده می گکند در عصر حاضر یکی از مشکلات نوجوانان خصوصا جوانان می خوارگی است متاسفانه اکثر افراد جامعه و گروه های مختلف به درد خانمانسوز شراب نوشی مبتلا شده اند و شیوع این معضل ، عامل تلاش غیرانسانی کسانی است که در این راستا به فعالیت مشغولند و دامی است که از جانب استعمارگران و سرمایه داران بزرگ طراحی شده که علاوه بر سود جویی قصد دارند نیروهای جوان را به نابودی و اضمحلال بکشند و سیه روزی را بر رخسار انان بنشانند زیرا دشمن همواره درصدد جلوگیری از هرگونه پیشرفت جامعه به جامعه استفاده می کند روش های فکری و فرهنگی است تا روج و جسم جوانان و مهمترین روشی که برای رورود به جامعه استفاده می کند روشی های فکری و فرهنگی است تا روح و جسم جوانان را متلاشی کند.در تحقیق پیش رو سعی بر آن گردیده است تا به اندازه وسع در تبیین آثار جسمی و روحی شراب و مضرات آن پرداخته و ابعاد آن روشن تر گردد.

کلید واژه : سلامت ، الکل ، شراب ، حرمت ، سوء مصرف مواد

مقدمه :

 با توجه به اینکه شرابخواری یکی از مشکلات جامعه می باشد و اکثر افراد جامعه به درد خانمانسوز شراب نوشی مبتلا هستند و با توجه به انکه تمام احکام اسلامی فلسفه یا اسراری دارند که بشتر انها را نمی دانیم و نوعی استدلال ئو احکام اسلامی ، فلسفه یا اسراری دارند که بیشتر انها را نمی دانیم و نوعی استدلال عقلانی در انها نهفته است و تنها عاملی که می تواند انسان را از محرمات بازدارد دین و ایمان واقعی است استعمارگران و سرمایه داران بزرگ طراحی شده و منافع زیادی برایشان دارد مضرات معنوی شراب را که ریشه تمام پلیدیها و فتنه هاست و در جسم و روح انسان اثرات غیرمفید دارو و تاثیر جسمانی آن را بر مغز و اعصاب ، قبل ، استخوانها ، کبد و ریه ، معده  حتی اثرات ان در نسل ف نوزاد و جنین و عمر انسان می باشد را بیان کنم و اینکه زیانهای شراب منحصر به حجنبه های بهداشتی نیست بلکه از جننبه های معنوی قابل توجه است و اسلام عزیز برای پیشگیری از  بیماریها دستورات بهداشتی ارزنده ای در ضمن محرمات ف مکروهات و مستحبات بیان نموده که گذشت قرنها حقایق نهفته آنرا آشکار ساخته است با این تحقیق نشان داده می شود که شراب ام الخبائث و عامل پلیدی هاست و نشستن بر سرسفره های شراب نهی شده و نحوه رفتار با شرابخوار بیان می شود و امید است از رهنمودهای قران کریم و روایاتی که از پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه عزیز ما به دست ما رسیده پند بگیریم و آنچه باعث نابودی ما می شود و از انها دوری کنیم و حقانیت این مذهب بر عموم مردم بویژه دانشمندان منصف واضح گردد و حجت از این طریق بر آنان تمام شود.

تاثیرات شراب بر جسم انسان

1.  زیانهای الکل بر استخوانها : بررسی گروهی از پژوهشگران نشان داده که مشروبات الکلی سبب ضعیف شدن و شکستگی استخوانها می وشد و استخوانها شکسته در طولنانی مدت به سختی درمان خواهند شد زشگان می گویند مصرف مشروبات الکلی به تدریج مانع کار بافتهای استخوان ساز می شود و طی چند سال استخوانها صدمه می بینند و همچنین سبب کشیدگی تاندونها می گردد[2]

2.  زیان های الکل بر مغز و اعصاب : الکل نام عمومی گروهی از مشتقات هیدروکربن هاست که یک یا چند اتم آنها با گروه هیدروکسیل جایگزین شده کند کننده ، فعالیت سیستم عصبی مرکزی و دارای عوارض جانبی متعددی می باشد مشروبات الکلی دارای درصدهای متفاوت الکل – رنگهای مختلف (طبیعی یا افزودنی) و بوهای متفاوت است و اسامی متعددی دارد به نامهای آبجو – ویسکی – کنیاک – ودکا و غیره – الکیسیته است که در ان فرد با وجود اگاهی از پیامدهای منفی مشروبات به مصرف آنها ادامه می دهد در این حالت کنترلی بر میزان مصرف ندارد و توانایی او برای تشخیص اثرات آن مختل می گردد. الکلیسیته یک بیماری مزمن و خطرناک است و چهار خصوصیت عمده آن عبارتند از :

1-  فقدان کنترل بر مصرف 2- استمرار مصرف 3- افزایش تحمل نسبت به الکل 4- ایجاد علائم ترک در صورت عدم ترک مصرف شراب در ابتدا موجب آرامش و رها شدن کاذب و افراطی می گردد.

2-   ولی پس از مدتی اثرات واقعی ان از جمله ناهماهنگی در حرکات عضلات ، اختلال در تصمیم گیری ، آسیب اعمال حرکاتی و مهارتی ، کندی واکنش و فعالیتهای فکری تشدید، حالت تهاجمی و پرخاشگری و درهم و برهم حرف زدن ، سوزش قلب ، پرحرفی ، دوتا دیدن اشیاء افراد افزایش خارش بدن و احساس حرارت ، رعشه و فلج ، ترس وسردرد در او بوجود می آید.

در اثر ضعیف شدن اعصاب در معرض برخی از امراض عصبی واقع می شود و راه را برای سکته و خونریزی باز می گردد. الکل در اثر داخل کردن اسید اوریک در خون تولید درد اعصاب و روماتیسم می کند[3].

3-   اثر الکل بر کبد

4-  کسانی که بطور مزمن الکل مصرف می کنند در معرض خطر بالای نارسایی کلیه و کبد هستند زیرا الکل حاوی سرب است و این عنصر برای کلیه ها ، مسمومیت زا است و از کارهای مهم کبد تجزیه و خنثی کردن سمومی است که به داخل آن راه پیدا می کند اما متاسفانه در برابر سم الکل اثری ندارد و این اکل است که قدرت تحریک خود را روی کبد اعمال می کند[4]

اثرمشروبات الکلی بر گردش خون

متخصصان می گویند الکل به همان شکل خالص بدون آنکه تغییر ماهیت دهد وارد خون می شود و دستگاه گردش خون در معرض آسیب آن قرار می گیرد گلبولهای سفید خون را که به منزله سربازان مدافع بدن در مقابل میکروبهای نابود می باشند را از بین می برد و هموگلوبین خون را که محتوای آهن است نابود و بدن را دچار کم خونی عجیب می نماید.

نوشابه های الکلی پس از استفاده سریعا جذب خون می شود خون در مسیر خود با مغز را بی نصیب نمی گذارد در نتیجه عمل سلسله اعصاب رو به ضعف می گذارد و خویشتن داری که ارادی و منشا شرم و حیا در انسان و مانع از بروز کارهای زشت است از دست می رود که مایه فساد و بازداشتن .

امراض معدوی

درد معده و دردهای دائمی دیگر اثر شراب است و گاهی چنان این عضو را بزرگ می کند که مانند کلیسه ای شده و پنج برابر موقع عادی گنجایش پیدا می کند یعنی ممکن است ده تا دوازده لیتر آب بیشتر در آن جایگزین می شود و باعث التهاب جهاز هاضمه می شود و در روده ها تاثیر سخت نموده و باعث خراشیدگی جداره آنها ، دفع خون و ضعیف شدن قوا می شود و اسهال سخت تولید می کند و گاهی نیز یبوست می آورد قولون (روده بزرگ) لطمه دیده یبوست و لینت پشت سر همه بوجود می آورد و الکل زبان را ضخیم و سخت می کند و سلولهای مخصوص ذائقه را ضعیف و بالاخره قولون (روده بزرگ) می نماید بطوری که شخص دائم الخمر دیگر طعم غذاها را درست حس نمی کند و این خود یکی از علل بی اشتهایی در شخص الکلی است شیره های دهان و معده و سایر شیره های بدن را کم کرده و از بین می برد.[5]

امراض دستگاه تنفس

الکل از بزرگترین علل ابتلای به مرض سل می باشد ریه ها در اثر الکل تورم یافته لکه های بنفش یا سفیذی روی انها ظاهر می شود و لخته های خون در خلط شرابخوار ظاهر می شود که نیتجه خرابی ریه است شرابخوار هر صبح در رختخواب مدتی سرفه می کند و گاهی لخته های خون یا صغرا به حال تهوع از دهانش بیرون می اید و بدون استثنا در اشخاص الکلی عمل تنفس سخت و پرزحمت است.

امراض قلب : در نتیجه خرابی خون، عمل قلب مختل شده کم کم چربی و پیه دور ان را می گیرد و آن را سنگین و بزرگ می کند و چون قلب در حین ضربان ، با قوت حرکت می کند سنگینی مزبور موجب کندی حرکت و نامرئی می گردد و روی انی اصل نبض اشخاص الکلی ، آهسته و نامرتب می زند.

مشروبات باعث اختلال در هضم غذا

الکل مواد غذایی را سفت و سخت می کند چنانچه اگر گوشتی را در مقداری الکل بیاندازیم مانند چرم می شود و در این حالت معلوم است که چه بر سرمعده می آید به علاوه شیره های معده را کم می کند و نامرتب و فاسد کرده اجازه نمی دهد روی غذا تاثیر کند و غذای هضم نشده سربار معده می ماند همچنین اشتها را از بین می برد.

اثر شراب بر سایر اعضا

مشروب نه تنها دستگاه گردش خون بلکه تمام اعضای بدن را به آفت الکل دچار می سازد و او را به سوء هاضمه تشنج معده ، شکم درد ، استفراغ ، آسیب معده و ناراحتی های قلبی گرفتار می سازد.

مضراب مشروب بر نوزاد و جنین : امروزه آمار نشان می دهد مرگ کودکانی که والدین آنها مشروبات الکلی می نوشند بیشتر از سایر کودکانی است که بر اثر امراض از بین می روند و اطفالی که از پدران شرابخوار بوجود می آیند غالبا ضعیف ، تحلیل و غالبا به تشنج های شدید مبتلایند و قادر به مبارزه با مشکلات زندگی نیستند و در برابر عفونت های مختلف بسیار حساسند . نقص بدنی، انحراف ستوده فقرات ، کرولالی عوارض ناشی از غده تیروئید و همچنین ضایعات مغزی مانند عقب ماندگی ، رشد نکردن ماهیچه ها ، دیوانگی های حاد و غیره در آنان فراوان دیده می شود.[6]

اثر الکل در نسل : تاثیر الکل چنان هولناک است که تا هفت نسل را تحت تاثیر قرار می دهد. الکل همانگونه که بر مغز ما اثر می گذارد طبق آمار فقط یک درصد فرزندان معتاد به الکل کاملا تندرست و 99 درصد به انواع بیماریهای جسمی و روحی گرفتار می شوند واز 353 کودک درخانواده الکلی 142 نفر ولگرد و مستمند 74 نفر تبهکار و 61 زن رقاصه بوده اند.

اثر الکل در عمر : یکی از دانشمندان مشهور غربی اظهار می دارد که هر گاه جوانان 21 23 رساله معتاد به مشروبات 51 نفر بمیرند در مقابل از جوان های غیرمعتاد ده نفر هم تلف نمی شوند دانشمند دیگری ثابت کرد که جوانهای 25 ساله که انتظار می رود پنجاه سال عمر نمی کنند.[7]

زیان های روحی شراب

1.  شراب در زشتکاریها (پیامبر اعظم(ص)) : شراب مادر زشت کاریها و گناهان بزرگ است . شراب مجمع انواع گناهان و ریشه پلیدیها و کلید بدیهاست. بدیها همه در یک خانه جمع شده اند و اکلید ان خانه شرابخواری است[8]

امام صادق(ع) : شرابخوار، کلید هر بدی است و شرابخوار کتاب خداوند عزوجل را دروغ می شمارد زیرا اگر آن را باور داشت حرام ان را برخود حرام می دانست و باز می فرماید : خداوند عزوجل قفلهایی بر در بدی و پلیدی زده و کلیدهای ان قفلها را شراب قرار داده و از شراب بدتر ، دریغ است .

 نهی از نشستن بر سفره های شراب :

رسول اکرم^(ص) : کسی که به خدا و روز بازپسین ایمان داشته باشد نباید بر سرسفره ای بنشیند که در آن شراب خورده می شود و نیز فرمودند : ملعون کسی است که با میل خود بر سرسفره ای که در آن شراب نوشیده می شود بنشیند[9].

استفاده از مشروبات الکلی آسیب های چشمگیری به فکر و روان انسان وارد می کند که جبران آن بسیار دشوار چه بسا غیر ممکن است . پروفسور باروک ران پزشک فرانسوی می گوید : منحنی افزایش بیماری های روانی مطابق با منحنی افزایش الکلیسم است و دبیر کمیته بین المللی مبارزه با الکل درباره تاثیر آن بر روان می گوید : بیماری 80 درصد از دیوانگان و 330درصد از بیماران آمیزشی نتیجه استعمال مشروبات الکلی است و 90درصد از دیوانگان بر اثر استعمال مواد الکلی دیوانه شده اند[10].

تاثیر معنوی شراب با نگاهی به قرآن کریم

در قرآن آیات فراوانی وجود دارد که حرمت مشروبات الکلی را به زبان کنایه و یا موردی بیان می کند ولی صریح ترین آنها آیه 67 سوره نحل ،آیه 90-91 سوره مائده،  43 سوره نساء ، 219 سوره بقره می باشد که در 4 مرحله این آیات نازل شد.

در آیه 90 سوره بقره خداوند نخست شراب را به صورت عام حرام کرده سپس به تحریم خاص ان همراه با نصیحت و تحلیل و تاکید پرداخته و آن را در ردیف بت پرستی قرار داده ، خداوند در این ایه می فرماید.

 ای کسانی که ایمان آورده اید شراب و قمار و بتها پلیدند و از عمل شیطانند از انها دوری کنید تا رستگار شوید.

 شیطان می خواهد در میان شما بوسیله شراب و قمار عداوت ایجاد کند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد[11].

آیه 67 سوره نحل : «و من ثمرات الغیل و الاعناب تتخذون منه سکرا و رزقا حسنا»

از میوه های درخت نخل انگور ، مسکرات و روزیهای پاکیزه فراهم کنید در اینجا مسکر و شرابی که از انگور و خرما می گیرند درست در مقابل رزق حسن قرار داده شده است و آن را یک نوشیدنی ناپاک و آلوده شمرده است.

لذا هنگامی که مسلمانها به مدینه منتقل شدند و نخستین حکومت اسلامی تشکیل شد دومین دستور به صورت قاطع تری نازل شد  تا افکار را برای تحریم نهایی آماده تر سازد در این موقع بود که آیه 219 سوره بقره نازل شد که خداوند در این آیه می فرماید : در آن گناه بزرگی است منافعی از نظر مادی دارد اما گناه آن از نفعش بیشتر است. [12]

و به دنبال آن در آیه 43 سوره بقره صریحا دستور داده شده که در حال مستی هرگز نماز نخوانید البته مفهوم آیه این نبود که در غیر حال نماز نوشیدن شراب مجاز است بلکه برنامه همان برنامه تحریم تدریجی و مرحله به مرحله بود و با تغییرات گوناگون این کار مورد تاکید قرار گرفت و در پایان ایه 91 مائده خداوند دستور می دهد که از او و پیامبرش اطاعت کنید و سپس مخالفان را تهدید می کند که اگر از فرمان پروردگار سرباز زنند مستحق کیفر و مجازات خواهند بود و پیامبر وظیفه ای جز ابلاغ اشکار ندارد.

در مجامع شیعه و سنی این حدیث معروف است که پیامبر گرامی اسلام(ص) ده گروه را لعنت کرد که مستقیم یا غیرمستقیم در شراب سازی دخالت دارند : 1- خریدار مشروب 2-فروشنده آن 3-کسی که می نوشد 4-کسی که از این راه پولی به دست می آورد 5-فشاردهنده انگور به انگیزه ساختن شراب 6- حمل و نقل کننده 7-تحویل گیرنده 8-کسی که درخت انگور را به این نیست هرس می کند 9-کسی که به این قصد از درخت پاسداری می کند 10-شراب .فروع کافی چاپ جدید ج6 ص430-429

امیرمومنان (ع) می فرماید : خداوند شراب و میگساری را برای سلامت عقل حرام کرده است .

امام پنجم در مورد شراب سوال شد فرمودند دائم‌الخمر مانند بت پرستی است شراب بدن برایش پدید می آورد مردانگی و انصاف و مروت اش را نابود می کند و او را وادار به جسارت بر نزدیکان و اقوام می کند ریزی و زنا می‌نماید تا از زنان محارم بیمه نمی‌توانست بود و پس از مستی این کار را بی توجه انجام می دهد خلاصه شراب وارد کننده به هر نوع شهر و اعمال ضد انسانی است .

قسمت آثار جسمانی منتقل شود شدت اثرات سوء الکل بر مبنای غلظت الکل در خون متفاوت است الکل وارد خون میشود و از طریق خون وارد کبد شده و بر حسب غلظت آن در خون عوارض گوناگونی در مراحل مختلفی در پی دارد از اختلال تعادل تا مسیر و بیهوشی از دست دادن حافظه ایجاد خلق و خوی ناپایدار اختلال ریوی و حتی کما و مرگ به طور کلی مصرف مشروبات الکلی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت دارد و هر چه فاصله زمانی مصرف کوتاه مدت باشد اثرات تصویب می‌شود در کوتاه مدت ارتباط میان سلول های عصبی را که به وسیله انتقال دهنده های عصبی ام می‌شود مختل می‌سازد یعنی در ارتباط بین سلولی در سلول های عصبی اختلال ایجاد می کند و عوارضی مانند افزایش ضربان قلب بی خوابی تهوع استفراغ سرگیجه احساس بی قراری خستگی و اضطراب تعریق کاهش جریان خون عضلانی و درد عضلانی کاهش تعادل بدن کاهش قوه تثبیت دفع آب بدن واکنش کند به محرک ها دفع ادرار گشاد شدن مردمک چشم و نزدیک بینی را در پی داشته و علاوه بر این مصرف الکل اعتماد به نفس و شجاعت را بالا می‌برد و به همین دلیل در معرض حوادث بسیاری قرار دارند عوارض بلند مدت مصرف نیز عبارت است از اختلال در سیستم عصبی تغییر شخصیت از دست دادن حافظه رفتار خشونت آمیز اضطراب و افسردگی سرطان سینه، آیبل بجناب آقای حیدر بهاروند

مدیر عامله مغز ، کبد ، حنجره ، حفره های دهانی ، مری ، فشار خون و سکته های قلبی[13].

زیان های اجتماعی الکل در جسم و روح افراد جامعه

سالیانه میلیون ما انسان در سراسر جهان در اثر عوارض ناشی از نوشیدن مشروبات الکلی جان خود را از دست می دهند نقش مخرب آن بر مغز انسان و ضعیف کردن حافظه و اثر آن بر سلسله اعصاب ، بروز سرطان کبد، دهان گلو، زخم های معده و اثنی عشر و سکته قلبی بر همگان آشکار است و همچنین بسیاری از تصادف های حادثه آفرین رانندگی که برای افراد بالای 15 سال 6 تا 7 لیتر و گاهی تا 10 لیتر سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده و در ایران میزان سرانه مصرف الکل بیش زا یک لیتر برای جمعیت 15 سال به بالا اعلام گردیده است و طبق آمار مرتکبین قتل های عمومی 50 درصد ، ضرب و جرح 77/8 درصد، سرقت 88/5 درصد و جرائم جنسی 88/8 درصد می باشد. مصرف الکل برای جامعه بسیار خطرناک است و همچنین برای خانواده زیرا قدرت اداره خانواده و تربیت فرزندان را مشخص الکلی ندارد و به نوعی بدآموزی هم به همراه دارد. جوانان به مصرف الکل به عنوان نوعی راه برای حل مشکل خود نگاه می کنند وبرای گریز از درگیری ها و مشکل به مصرف این گونه مواد روی می آورند و در نگاه کلان در جامعه تناقض با خرده فرهنگ ها پیش می آید و فرهنگ های سنتی جامعه به چجالش کشیده می شود و جامعه با آسیب روبرو می گردد نتیجه اینکه دولت باید قانون هایی که باعث کاهش مصرف می شود اعمال کند و به شناسایی عوامل خطرزا پرداخته و برای رفع این مشکل و کاهش این عوامل سرمایه گذاری کند[14]

نتیجه گیری :

 اینکه علاوه بر آیات و روایات امروزه از نظر علمی مضرات مشروبات الکلی به اثبات رسیده است و برخی از عقلای جهان به خصوص پزشکان متعهد بر اساس موازین عقلی و علمی و مشاهدات حسی معتقدند شراب مسکر انسان را از حالت عادی خارج می سازد و برای مدت زیادی او را در بی خبری نگه می دارد و در این حالت هر گونه عمل خطرناک و یا شرم آوری از وی امکان صدور می یابد و دانشمندان به این واقعیت اعتراف داشته اند که از جمله آثار زیان بخش شراب ، پیامد سوئی روی مغز و عقل می گذارد و ان را از کار می اندازد روشن است که با از بین رفتن عقل ، پرده شرم و حیا دریده می شود در نتیجه میدان به دست غرائز حیوانی می افتد و انسان به صورت حیوان وحشی و لجام گسیخته درمی آید و خویشتن داری که ارادی و منشا شرم و حیا و مانع از بروز کارهای زشت است از دست می رود همانطور که امام رضا(ع) فرمود: خداوند شراب را بدان جهت حرام کرده که مایه فساد و بازداشتن عقل از درک حقایق و از بین بردن شرم و حیا است.

فهرست منابع :

قرآن کریم

1.  رضایی اصفهانی ، محمدعلی، "اعجازها و شگفتی‌های علمی قرآن"  1396، نشر  پژوهشهای تفسیر و علوم قرآن

2.     میمندی نژاد ، محمدحسین "سمپوزیوم الکل " ،1346، انتشارات دانشگاه پزشکی اصفهان

3.  حقانی ، حسین "بلای اجتماعی قرن ما" ، 1348 ، انتشارات کتابخانه و فن آوری اطلاعات دانشگاه امام صادق(ع)

4.     مکارم شیرازی ، ناصر، "تفسیر نمونه " ، 1367، انتشارات دارالکتب الاسلامیه

5.     ابن الحسام ، علاءالدین،"کنزالعمال" ، 975 م، بی جا

6.     کلینی ، محمدبن یعقوب "فروع کافی " ج10، 1388، نشر قم

7.     دستغیب ، علی " گناهان کبیره " ، ج20، بی تا ، بی جا

8.     هفته نامه تجارت فردا، www.tejaratefarda.com

9.  طب‍اطب‍ایی ، سید م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن  ، "تفسیر المیزان " ت‍رج‍م‍ه سید م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی‌ه‍م‍دان‍ی، 1380، دفتر انتشارات اسلامی، قم

10.     حر عاملی، محمدبن حسن ، "وسائل الشیعه" ، 1114 ه ق ، بی جا

11.     دیلمی ، حسن ، "مجموعه ارشاد القلوب " ترجمه ابوالحسن شعرانی ، 1376 ، انتشارات قم

12.     کلینی ، " اصول کافی " ، بی تا ، انتشارات کتابخانه ها و موزه های آستان قدس رضوی

13.     ویکی پدیا

14.     پیام انجمن رهایی رستا ، شماره ثبت 37863

15.     علامه مجلسی ، "بحار الانوار " بی تا ، نشراول توسط محمدحسین کمپانی

---

[2] . رضایی اصفهانی ، محمدعلی" اعجاز و شگفتیهای علمی قران ضص 236 -238

[3] . اعجاز و شگفتی های علمی قرآن ص226-233

[4] . ویکی پدیا

[5] . Fam.wikipedia.org

[6] .بلای اجتماعی قرن ، ص205

[7] .همان ، ص221

[8] . بحارالانوار 78/149/64

[9] .همان 79/148/58

[10] هفته نامه تجارت فردا شماره 175 16 خرداد 95

[11] . تفسیر المیزان ج6 ص133

[12] . تفسیر نمونه ج2 ص73

[13] .هفته نامه تجارت فردا شماره 175 ، 16 خرداد 95

[14] .مجموعه اشارات نسل جوان