تحلیل و تفسیر

تحلیل یک نگاه

تحلیل و تفسیر

تحلیل یک نگاه

«پاتولوژی فرهنگ زیر آب زنی در سازمان»

با نگاهی گذرا به دوره و برمان و کمی گردش و گورشی کردن به درد دل های ادم ها در گوشه و کنار شهر و یا در تاکسی و اتوبوس و مترو ، در بازار و میدان میوه و تره‌بار ، در دکان‌ها و قصابی و یا حتی در میهمانی‌های شبانه فامیلی و، حرف‌های شبانه‌ای را می‌شنویم که از رفتارهای بد اجتماعی گله می‌کنند و به دنبال مقصر در ناکجاآباد می‌گردند.Image result for ‫زیرآب زن‬‎ این رفتارهای بد اجتماعی همانند گلوله برفی عمل می‌کند اگر سریع و صریح و دقیق مورد کالبدشکافی قرار بگیرد تبدیل به توده حرکتی شده و درنهایت جامعه و یا سازمان را مضمحل می‌کند یکی از این آفت‌هایی که امروزه در جامعه و در سازمان با آن دست‌به‌گریبان هستیم از پدیده شوم «زیرآب زنی» که با اندک نگاهی به اطراف به‌راحتی می‌بینیم که زیرآب زنی به شکل عیان و نهان موج می زند و چنان رفتار مشتری پسندی شده که گویی هرکسی که از این رفتار دور باشد از جامعه و سازمان عقب‌مانده است. زیرآب زنی حاصل میوه خامی است که از ایجاد فضای ناسالم و محیط‌های شغلی افراد احساس ناامنی ، ترس و از دست موقعیت داشته باشند. بیشتر رواج می‌یابد.


Image result for ‫زیرآب زن‬‎

ریشه واژه زیرآب زنی به دوران قدی برمی‌گردد. دز آن زمان   

زمان در خانه‌های قدیمی که چند خانوار در کنار هم زندگی می‌کردند هر خانواده برای این‌که طرف مقابل را اذیت و آزار دهد دریچه آب سالم و ذخیره و همسایگان را باز می‌کرد و از این طریق تمام آب تمیز همسایه مقابل از بین می‌رفته است در حقیقت با این کار زیرآب حوض طرف مقابل را کشیده و تمام آب ذخیره را هدر می‌دادند این واژه از همان زمان نقل محافل شد و تا امروز هم در دیالوگ های روزانه بین مردم وجود دارد به گونه ای که اگر فردی بخواهد منافع شخصی مقابل را از بین ببرد در اصطلاح زیرآبش را می زند. در این نوشتار تلاش می شود تا به آسیب شناسی این پذیده پرداخته شود.


Image result for ‫زیرآب زن‬‎

یکی از معضلات اجتماعی گریبان گیر جامعه امروزی ما که بسیاری از کارشناسان و متخصصان اجتماعی رفتاری به آن اذعان دارند و آن را به عنوان یکی از ویژگی های ناهنجار جامعه ایرانی قلمداد می کنند پدیده زیرآب زنی می باشد که امروزه در مناسبات اداری و رقابت نمایی مخرب کیفیت مدیریتی و شغلی رواج فراوانی دارد. متاسفانه فرد زیرآب زن و منفعت طلب برای نیل به اهداف و منافع شخصی خود به جای رقابت سالم و پیمودن مسیر ترقی و پیشرفت شغلی با استفاده از پتانسیل و شایستگی ذاتی و از این مسیر میان برگیر اخلاقی شود می برد و تلاش می کند تا ره صد ساله ای را یک شبه بپیماید با نگاه به محیط پیرامونی می توان افرادی را یافت که تلاش دارند تا به انحای مختلف و با فرصت طلبی و چاشنی پاچه‌خواری و ناموفق جلوه دادن عملکرد همکاران در منظر مقامات تصمیم گیر ، ذهنیت آنان را در جهت منافع خود تغییر داده و خود را تنها گزینه لایق برای نشستن بر آن کرسی جلوه دهند. گویی تنها آلترناتیو و جانشینی موجود در ان دستگاه فرد زیرآب زن است و غیر از او فردی استعداد مدیریتی و توانایی انجام این کار را ندارد از سوی دیگر در اقتصاد قانونی وجود دارد که بیان می کند که «تا تقاضایی نباشد عرضه ای هم به وجود نمی آید.» حال اگر در تشکیلات مدیریتی تقاضا و اشتیاقی برای شنیدن سخنان افراد زیرآب زن و زیرآب زنی وجود نداشت خود به خود این افراد و رفتارهای ناشایست از تشکیلات اداری طرد می شود و لی طنز تلخ ماجرایی است که متاسفانه اقلیتی از مدیران از این گونه افراد و رفتارهایشان استفاده نمود و به ان بها می دهند لذا بازار مکاری عرضه دروغ ، تزویر و تخریب را پررونق نگه داشته و خواسته یا ناخواسته سبب می شوند تا زیرآب زنی هموار متاعی مشتری پسند برای مدیران باشد.


Image result for ‫زیرآب زدن‬‎

ویژگی های افراد زیرآب زن در سازمان :

1.   افراد زیرآب زن معمولا دوگانگی یا چندگانگی رفتاری دارند و بنابر موقعیت و منافع خود ویژگی خاصی را به نمایش می گذارند.

2.   آنان در مقابل مافوق به صورتی اغراق آمیز محبت و فروتنی می کنند تا در فرصت مناسب امتیاز بگیرند.

3.   زیرآب زن ها معمولا برای حفظ منافع مادی و موقعیتی منافع مادی و موقعیتی خود تمایل و اشتیاق دارند از پلکان ارتقا و ترقی بالاروند و برای انها اهمیتی ندارد که با بر دوش چه کسانی می گذارند و چه کسانی را در این مسیر له می کنند.

4.   افراد زیرآب زن دارای انگیزه مادی خود را به کار گیرند و ریسک سرمایه گذاری ماده را بپذیرند.

5.   زیرآب زن ها بسیار مشتاق گرفتن اهرم های قدرت در سازمان هستند و به همین منظور به راحتی فرصت طلبی می کنند و اگر شرایط منتسب باشد خود مدیران زیرآب زن پذیر را کنار می زنند.

6.   از نظر ویژگی های شخصیتی دچار ضعف و اعتماد به نفس اند و زحمتی به خود راه نمی دهند تا از توانایی های خود بهره بگیرند.

7.   بسیار لفاظ ، چرب زبان و پرچانه اند و در تکریم و تمکین از دیگران همتایان پیشی می گیرند معمولا در مقابل صاحبان قدرت و مافوق زاویه های تند می سازند و چنان که فرصت را غنیمت بدانند با زمین مماس می شوند.

8.   این افراد با افراد شایسته کارآمد و صادق سازمان درگیرند و به نحوی ظریق به دنبال شرایطی هستند که زیر پای آنان را خالی و یا آنان را به انزوا بکشانند.

9.   معمولا برای پشت جایگاه خود و یا رسیدن به موقعیت بالا در سازمان در مقابل صاحبان مقام و قدرت ادعا دارند که طرح های نو و خلاق دارند و گاه مدیریت را در جهت اهداف خود متقاعد می سازند.

10. معمولا تمایل دارند مدیریت را به تقابل با افراد صادق و صمیمی و پرتلاش وادار سازند.

11. با رفتار های نمایشی وغیرصادقانه از درون به سازمان ضربه می زنند و دیگران را به کم کاری متهم می کنند تا شاید از یان رهگذر منافع مادی و جایگاه خود را حفظ نمایند.

12. وانمد می کنند که رفتار طبیعی دارندو دلسوز سازمان اند و سعی دارند این شیوه رفتاری را رواج دهند در صورتیک ه هیچ گونه احساس مسئولیتی نسبت به سازمان ندارند.

13. برای دادن اظلاعات به مافوق خود معمولا به تحریف حقایق می پردازند و تا آن جا پیش می روند که رضایت مافوق حاصل کنند و به تدریج افزایش زیرآب زنی  یک عادت رفتاری را در مدیران زیرآب زن پذیر به وجود آورند.

14. زیرآب ها معمولا به دنبال سوژه و یا موضوع و اخبار تازه در سازمان هستند تا شتاب زده آن را به مافوق برسانند و پاداش و امتیاز بگیرند حتی اگر هم پاداشی در کار نباشد این ویژگی رفتاری را به تکرار نشان می دهند.

15. دایم به بازی های روانی مشغولند از نظر خطوط چهره در مقابل مافوق نقش عوضی می کنند چهره شاد و بشاش و آماده ایثار آنها ممکن است در مقابل افراد جزء سازمان بسیار جدی و حق طلب جلوه کند.

16. گاه در مقابل صاحبان قدرت و مقام احساس بی پناهی و تنهایی کرده و تنها حامی خود را آنان می دانند و جالب است که اگر فرصتی و شرایس پیش آید به راحتی از مافوق فاصله می گیرند و به مدیریت جدید می چسبند.و اظهار خوش خدمتی و صمیمیت می کنند.


Image result for ‫زیرآب زدن‬‎

17. قبل از دیدار صاحبان قدرت (مدیریت) معمولا به سرو وضع خود زیاد توجه می کنند و با ظاهری آراسته به تمجید و تحسین شیوه کار و برنامه ها می‌پردازند اما به آن چه می گویند خودباور ندارند.

18. دچار نوعی ترس احساس ناامنی و حقارت و تعارض ارزش اند و دایم درگیر از دست دادن موقعیت و جایگاه خود هستند و از مکانیسم دلیل تراشی به تکرار استفاده می کنند.

19. از انتقاد رویگردان هستند اما اگر فرصت یابند دیگران را تا می خورند به باد انتقاد می گیرند.

20. معمولا تمایل دارند زمان بیشتری را در محیط کار بگذرانند و حاضرند فعالیت‌ها و برنامه های خصوصی مدیران را با کمال میل و اشتیاق انجام دهند.

راه کارهای خاموش کردن چراغ زیرآب زنی :

1.   توسعه فرهنگ شایسته سالاری و تقویت جنبه های مثبت رفتار در مناسبات و روابط اجتماعی درون سازمانی و گفت و گو با کارکنان «گفت و گو» از دو کلمه جداگانه یعنی « گفت به معنای گفتن» و «گو» به معنای گوش کردن تشکیل شده استو برای انجام یک گفت و گوی مقید بین دو انسان با دو تمدن نیاز به ابزارهایی مثل «زبان» برای گفتن و «گوش» برای شنیدن «کاغذ» بای نوشتن «چشم» برای دیدن و .. مواردی از این قبیل است . در واقع «گفت و گو» از ارتباط و نزدیکی و همدلی «گفتار و نوشتار» و از سوی دیگر «شنیدن» حکایت می کند.

2.   توجه و حمایت از تخصص ها و مهارت ها و دانش افراد در سازمان و مبارزه جدی با تفکر و روحیه نمایش ، اطاعت کوکورانه و روابط اغراق آمیز در صمیمیت اجتماعی

3.   تدوین برنامه های آموزشی خاص جهت ارتقاء مهارت های اجتماعی و تقویت حس مسئولیت در کارکنان و ایجاد فرصت های مناسب جهت مشارکت در امور که در بهبود و توسعه سازمان

4.   نفی باورها و پندارهای نادرست و تغییر نگرش نسبت به این تفکر که زیرآب‌زنی بیشتر منزلت بالاتر ، استفاده بهرت ، تا افراد نسبت به سازمان احساس وظیفه و تعلق کرده و در محیطی امن مطمئن و قابل احترام روابطی مطلوب با همکاران داشته باشند.

5.   استقبال از انتقادهای سازنده و غلبه بر ضعف ها و پذیرش این مفهوم که هیچ فردی کامل نیست و ناظران خیراندیش می توانند بهترین بازیگر نقش سازندگی باشند

6.   گسترش زمینه های بحث وگفتگو در سازمان از حوزه مدیریت تا سطوح جزء زیرا انتقاد کنندگان دوست آیینه تمام نمای با ارزشی هستند برخلاف خوشایند گویان و فرصت طلبان

7.   تقویت ذهنیت مشیت در کارکنان و عدم قضاول عجولانه که بر پایه اظهارات دیگران است زیرا انتقال و دریافت پیام نیاز به بررسی دقیق و موشکافانه دارد.

8.   پایداری رفتار و کردار تضمینی جهت جلب اعتماد و اجرای دستورات در اداره امور است چند چهره گی و تلون مزاجی ، بذرهای بی اعتمادی را در سازمان رشد داده و کارکنان خود جدا از مدیریت و سازمان دانسته و این امر رضایت و موفقیت شغلی را کاهش خواهد داد.

9.   فرصت ها و زمینه های نوآوری ابداع و خلاقیت در میان کارکنان گسترش داده و رابطه ای عاطفی و معنوی به کلیه رده های سازمانی بی تکلف و خاضعانه داشته باشیم.


Image result for ‫زیرآب زدن‬‎

 

«نتیجه گیری»

می گویند در عصر یخبندان بسیاری از حیوانات در تنهایی یخ زدند و مردند و در این میان خرپشت ها وخامت اوضاع را دریافتندو تصمیم گرفتند دور هم جمع شوند تا بتوانند همدیگر را حفظ کنند تا نسل آن ها از بین لرود اما بعضی از انها مواظبت نمی‌کردند و خارهایشان دیگران را زخمی می کرد. مخصوصا وقتی که هوا سردتر می شد و نیاز به حمایت بیشتر از همدیگر داشتند تا گرم تر شوند آنها که با هوش تر بودند سعی می کردند خارهای دوستانشان را تحمل کنند تا نسل شان از روی زمین برکنده نشود اما انها که به بهانه و بدون بهانه دورتر می شدند بعد از مدتی یخ می‌زدند و می مردند. بعضی ها هم که دور شده بودند و نمرده بودند فهمیدند برگردندو با یک معذرت خواهی ساده گرد هم بیایند تا زنده بمانند آموختند که زخم های کوچک که از همزیستی با کسانی که مثل خودشان هستند به وجود می آید بهتر از تنهایی است آموختند که گرمای وجود دوستانشان از زخم چند خار قابل تحمل تر است یادگرفتند که هیچ فردی بی عیب نیست اما باید معایب دیگران و یکدیگر را تحمل کنند و محاسن هم را محاسن هم را تحسین نمایند. آنهایی هم که یاد نگرفتند و نخواستند با یک عذرخواهی ساده برگردند درگیر و غرور و تنهایی مردند با دیدن رفتار نابهنجار زیرآب زنی چنان دلتنگی فضای فکری و روحی انسان را پر می کنند که نمی دانیم به کجا پناه ببریم ، می خواهی فریاد بلندی سردهی و آسمان را جیغ بکشی و بگذاری متوسط ها هر چه می خواهند بگویند . می خواهی با فریاد باور کوتوله ها را بهم بریزی و حرف تازه ای را در ذهن جمودشان جاری سازی می خواهی دریای رنگین کمانی از اندیشه ها را در دور و برت گردهم آوری تا ماهی کوچک و پرندگان ماهی خوار با هم آشتی کنند و هیچ ماهی قرمز حوضی از پنجول گربه های ولگرد نهراسد اما روزگار روزگار وصل پشت از خودت هم خسته می شوی فریط دعایت گوش خودت را هم آزار می دهد . خلصه این که مدیران دانش اندوخته باید بدانند که انسان در عصر معاصر بیش از گذشته تچار مسایل و تعارض های فکری عاطفی و اخلاقی سیاسی ، اقتصادی است و هنگامی که سازمان ها میدان را برای افراد ناکارآمد و زیرآب زن باز می گذارند.

این تعارضات شدت می یابد و ممکن است سطوح پایین سازمان را در برگرفته و به عنوان یک ویروس به ارگان و نیروی انسانی ان سازمان را در برگفته و رضایت و خشنودی درونی و واقعی در محیط های شعلی هنگامی تامین میگردد که افراد در هر رده وسطوح سازمانی احساس ارزشمندی و اطمینان و امنیت و برابری کنند و به عنوان یک انسان مستقل با هم ویژگی هایی که در جهت توسعه سازمانی است پذیرفته شوند مدیران باید بدانند کهافراد زیرآب زن مانند تنگه احدی هستند که از پشت به سازمان آسیب می رسانند.

         عطااله حسنجانی

دانشجوی دکترا

        مدیریت کسب و کار

 

نویسنده : علی بیک زاده (خودم) به امید صلح برای تمام جهان

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد